Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση δημόσιας υγείας, η οποία πλέον δεν αφορά μόνο την ψυχική και σωματική ευημερία των εφήβων, αλλά έχει και ξεκάθαρες οικονομικές προεκτάσεις: η αυξανόμενη εξάρτηση από αλκοόλ, κάνναβη, ηλεκτρονικά τσιγάρα, τυχερά παιχνίδια και ψηφιακές πλατφόρμες δημιουργεί ένα επικίνδυνο υπόβαθρο που μεταφράζεται σε μελλοντικές οικονομικές επιβαρύνσεις.

Σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα της ευρωπαϊκής έρευνας ESPAD (2024), η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με υψηλό ποσοστό εφήβων που έχουν δοκιμάσει ηλεκτρονικό τσιγάρο (52%), έχουν στοιχηματίσει (36%) ή έχουν κάνει χρήση κάνναβης (13%). Παρότι οι αριθμοί αποτυπώνουν κοινωνικο-ψυχολογικά φαινόμενα, το οικονομικό κόστος αυτών των συμπεριφορών είναι ήδη μετρήσιμο.

 

Οικογενειακός Προϋπολογισμός και Νεανικές Εξαρτήσεις

 

Η πρώιμη ενασχόληση των εφήβων με το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια οδηγεί συχνά σε υπερκατανάλωση και κακές οικονομικές συνήθειες που μεταφέρονται στην ενήλικη ζωή. Οι γονείς συχνά αναγκάζονται να χρηματοδοτήσουν ή να καλύψουν τις συνέπειες αυτών των συμπεριφορών – από την αγορά καπνικών προϊόντων και gaming εξοπλισμού, μέχρι την κάλυψη θεραπειών ή ψυχολογικής υποστήριξης.

 

Δημόσια Δαπάνη και Σύστημα Υγείας

 

Η αυξημένη χρήση εθιστικών ουσιών και η επιδείνωση της ψυχικής υγείας των νέων, όπως καταγράφεται στην Ελλάδα, θα απαιτήσει σημαντικούς δημόσιους πόρους τις επόμενες δεκαετίες. Η ενίσχυση των υπηρεσιών πρόληψης, η υποστήριξη σχολικών προγραμμάτων και η δημιουργία κατάλληλων μονάδων παρέμβασης αποτελούν οικονομικές απαιτήσεις με άμεσο και έμμεσο κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό.

 

Ψηφιακοί Εθισμοί και Παραγωγικότητα

 

Η υπερβολική ενασχόληση με τα social media και τα video games – με το 21% των Ελλήνων μαθητών να εμφανίζουν σημάδια εξάρτησης – επηρεάζει την ακαδημαϊκή απόδοση, τη συγκέντρωση και την αναπτυξιακή πορεία των παιδιών. Αυτό έχει άμεσες συνέπειες για την οικονομία, καθώς μειώνεται η μελλοντική παραγωγικότητα και δημιουργούνται προϋποθέσεις για αύξηση της ανεργίας ή της μερικής απασχόλησης.

 

Ανάγκη για Στοχευμένη Πρόληψη με Οικονομική Λογική

 

Η πρόληψη δεν είναι απλώς ζήτημα παιδείας ή υγείας. Είναι μια μακροπρόθεσμη οικονομική επένδυση. Παρότι στην Ελλάδα το 72% των μαθητών συμμετείχε σε προγράμματα πρόληψης, η θεματολογία παραμένει αποσπασματική. Ειδικά ζητήματα όπως ο τζόγος και οι ψηφιακές εξαρτήσεις καλύπτονται λιγότερο, παρά το τεράστιο κοινωνικο-οικονομικό τους αποτύπωμα.

 

Συμπέρασμα:

Οι εθισμοί των εφήβων αποτελούν όχι μόνο κοινωνική ή εκπαιδευτική πρόκληση, αλλά και οικονομική βόμβα για το μέλλον. Η Πολιτεία, τα σχολεία, αλλά και οι οικογένειες καλούνται να υιοθετήσουν ένα νέο μοντέλο πρόληψης – βασισμένο σε δεδομένα, με διατομεακή συνεργασία και οικονομική συνείδηση. Το κόστος της αδράνειας θα είναι πολλαπλάσιο.